Station Gasselternijveen

Gewijzigd: j:08-09-2023

Inhoud:	Links:
Gegevens station Exploitatie Gebouwen Emplacement Spoorweghaven (niet gerealiseerd) Personeel Gegevens plaats	Voormalige exploitanten: Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (MESS) Nederlandse Spoorwegen, voorheen Nederlandsche Spoorwegen (NS) Voormalig aansluitend vervoer: Willem Eeftingh Lzn. (Oostermoersche Autobusdienst) Fabrieksaansluiting: EGD, voorheen PEB

Gegevens station

Afkorting:	Gav
Positie 1:	km 99,898, rechterzijde voor de spoorlijn Zwolle - Stadskanaal
Positie 2:	km 0,000, linkerzijde voor de spoorlijn Stadskanaal - Assen
Adres:	Stationsstraat

Exploitatie

Geopend als station aan de spoorlijn Stadskanaal - Assen. Vanaf 1 november 1905 geopend voor de spoorlijn Zwolle - Stadskanaal.

	Geopend:	Gesloten:
Personenvervoer:	15 juni 1905 25 mei 1940 27 juni 1945	14 mei 1939 17 september 1944 4 mei 1947*)
Goederenvervoer:	2 mei 1906 ?	28 mei 1972

Geopend als Gasselter Nijeveen van 1 oktober 1908 tot 1 juni 1923 Gasselternijeveen, daarna Gasselternijveen.

*) Tussen 4 mei 1947 en 15 december 1950 rijden de NS een vervangende busdienst, die bij het stationsgebouw stopt.

Gebouwen

Stationsgebouw

Stationsgebouw van het type NOLS 2e klasse. Het stationsgebouw is aanbesteed met bestek NOLS-16. Het stationsgebouw komt overeen met het stationsgebouw in Mariënberg. Aan de westelijke zijde bevindt zich een kleine goederenbergplaats. Aan de oostelijke zijde is een uitbouw met een 3e klasse wachtruimte. Gedeelten van het stationsgebouw zijn in de loop der tijd in verschillende fases wit geplamuurd. Als eerste is de straatzijde voor of in 1914 al geschilderd. Later zijn ook de zijkanten en de perronzijde bedekt onder de witte verf. De kleine goederenloods blijft tot aan de sloop van het stationsgebouw in de oorspronkelijke staat behouden.

Op de eerste etage zijn in beide zijgevels later ramen gemaakt om meer licht in de woning van de stationschef te krijgen. Het raam in de huiskamer van stationschef wordt in 1921 geplaatst. De wachtkamer aan de oostkant van het stationsgebouw is later verkleind. Daarbij verdwijnen ook de ramen naast de deur van deze aanbouw. Het stationsgebouw is in 1966 afgebroken. De markante bomen die naast het stationsgebouw staan blijven behouden.

Het stationsgebouw Gasselternijveen. Foto Het Huis Oud en Nieuw, 1914.

Het stationsgebouw Gasselternijveen in de nadagen van haar bestaan. De karakteristieke bomen staan nog langs het perron. De goederenloods is duidelijk te herkennen. Onbekende fotograaf, 19 juni 1965.

Nevengebouw

Het nevengebouw is aanbesteed met bestek NOLS-16. Het nevengebouw staat aan de oostelijke zijde richting Stadskanaal van het stationsgebouw. Het nevengebouw is van het kleine type zonder verblijf voor treinpersoneel. Ten oosten van het nevengebouw heeft de stationschef een grote tuin. Het nevengebouw is inmiddels afgebroken.

Nevengebouw zoals dat bij het station Gasselternijveen wordt gebouwd. Tekening R. van Wissen.

Station Gasselternijveen achter het hoofdgebouw is het nevengebouw zichtbaar. Aan het eind van het 2e perron staat het reservoirgebouw. Ansichtkaart uitgegeven door B. Beswerda winkelier te Gasselternijveen, opname moet voor oktober 1913 genomen zijn.

-

Bergplaats

Tussen stationsgebouw en nevengebouw staat een houten bergplaats. Op de foto bij het nevengebouw is te zien dat het gebouw een lichte kleur heeft.

Reservoirgebouw

Het reservoirgebouw is aanbesteed met bestek NOLS-16. In de oorspronkelijke plannen wordt er rekening mee gehouden dat de locomotieven water moeten innemen in Gasselternijveen. Vandaar dat in de bouwplannen ook een waterreservoir is opgenomen. De aanwezigheid van een waterreservoir in Stadskanaal maakt de aanwezigheid van een dergelijke voorziening in Gasselternijveen overbodig. Alle treinen die in Gasselternijveen rijden komen uit of gaan naar Stadskanaal. Rechtstreekse treinen van Assen richting Coevorden of omgekeerd komen zelden voor. Op 14 oktober 1913 komt er een beschikking om het waterreservoir af te breken. Tot die tijd doet de benedenverdieping van het gebouw hoofdzakelijk dienst als opslagplaats voor allerhande gereedschappen voor de opzichterssectie te Stadskanaal. Om dit gemis te compenseren bouwen de Staatsspoorwegen in Stadskanaal een nieuwe bergplaats.

Reservoirgebouw zoals dat bij het station Gasselternijveen wordt gebouwd. Tekening R. van Wissen.

Wachthuisje overweg

Ten oosten van het station ligt een overweg in de weg naar Gasselterboerveen. Deze overweg wordt voorzien van overwegbomen. Om deze te kunnen bedienen wordt bij de overweg in 1919 een wachthuisje geplaatst. Dit huisje is behoorlijk groot en heeft ramen aan de straatzijde. Op 15 februari 1937 wordt de bediening vanuit het wachthuisje opgeheven. Vanaf die datum worden de overwegbomen bediend met een bedieningstoestel bij het stationsgebouw. Personeel dat het wachthuisje bemand wordt overtollig verklaard en wordt overgeplaatst.

Emplacement

Gasselternijveen 01 Gasselternijveen 02

Vanuit het emplacement vertrekken aan de westkant de hoofdlijn naar Coevorden en de zijlijn naar Assen. Na enige tijd parallel te lopen, buigt de spoorlijn naar Coevorden daarna naar het zuiden weg. De zijlijn naar Assen is echter een langer leven beschoren dan de hoofdlijn Zwolle - Stadskanaal. Eveneens aan de westkant van het station bevindt zicht het Oude diep. Oorspronkelijk wordt dit water door 3 vaste spoorbruggen overspannen. De zuidelijkste is voor het rangeren van lange treinen langs de los- en laadweg. De middelste is voor de treinen van en naar Coevorden. Over de noordelijkste brug rijden de treinen naar en van Assen. Het zuidelijke rangeerspoor wordt in 1916 richting het westen met enkele tientallen meters verlengd, zodat langere goederentreinen langs het losspoor kunnen worden behandeld. De losweg zelf wordt ook flink uitgebreid. Naast het stationsgebouw komen overloopwissels vanaf het goederenspoor naar het doorgaande spoor.

Ten oosten van het emplacement kruist de spoorlijn een weg. De kruising is beveiligd met spoorbomen. Oorspronkelijk kruist er maar 1 spoor de weg. Rond 1916 wordt het emplacement en de perrons verlengd en is het nodig dat de toegangswissels al aan de andere kant van de weg liggen. In de overweg bevinden zich vanaf dat moment 3 sporen. De spoorbomen worden hierop aangepast. Dit alles om langere treinen in het station te kunnen afhandelen.

Tussen 1920 en 1922 breidt de NS het emplacement uit voor de spoorverdubbeling tussen Stadskanaal en Gasselternijveen. Bij de spoorverdubbeling wordt op het 2e perron van Gasselternijveen een abri geplaatst. Op last van de bezetters moeten de NS in de Tweede Wereldoorlog het 2e spoor weer opbreken en de materialen aan de bezetters ter beschikking stellen. Vanaf 5 januari 1943 is het traject weer enkelsporig in exploitatie.

Rond de Tweede Wereldoorlog hebben er aan de los- en laadweg een 2-tal noodwoningen gestaan.

Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog wordt het emplacement gesaneerd. De middelste spoorbrug over het Oude diep komt te vervallen en de treinen van en naar Buinen rijden nu over de zuidelijkste spoorbrug. Ook is er inmiddels een overloop wissel aan de westkant van de bruggen en kunnen de treinen van en naar Assen ook over de zuidelijkste spoorbrug afgehandeld worden. Na het opbreken van de laatste resten van de oorspronkelijke verbinding naar Coevorden wordt het spoor van en naar Assen verlegd naar de zuidelijke spoorbrug.

In de laatste jaren is er alleen een spoor aan de los- en laadweg aanwezig. Tevens is er naast het doorgaande spoor nog een klein omloopspoortje aanwezig om de rangeerwerkzaamheden te vereenvoudigen.

Volgens een lijst van de Nederlandse Spoorwegen uit 1960 worden de goederenfaciliteiten in Gasselternijveen gebruikt door de firma's G. Eggens en Zn. te Gasselternijveen en Bouwmaterialenhandel en Cementindsutrie D. Goudberg te Gasselternijveen.

Na het opheffen van de treindienst in Gasselternijveen is alles afgebroken. Ook de resten van de drie spoorbruggen zijn verdwenen. Alleen de vorm van het talud herinnert hier en daar nog aan het verleden. Op de plaats waar vroeger het stationsgebouw stond, loopt nu de doorgaande autoweg Gasselte - Stadskanaal. De spoorbaan moet hier letterlijk plaats maken voor het autoverkeer.

Spoorweghaven (niet gerealiseerd)

In Gasselternijveen wil men een spoorweghaven aanleggen. De spoorwegen vinden het vervoer van het station Gasselternijveen in 1920 veel te gering om een spoorweghaven te rechtvaardigen. Het vervoer bestaat hoofdzakelijk uit aardappelen. Extra vervoer ten gevolge van een spoorweghaven is nauwelijks te verwachten. De spoorweghaven in Stadskanaal is weliswaar tijdens de oogstcampagne aan de kleine kant, maar deze zal mogelijk uitgebreid worden. Tevens zal in de aan te leggen spoorlijn naar Ter Apel (STAR) aldaar een spoorweghaven komen en bestaan er plannen voor een spoorweghaven in Valthe. Reden genoeg om geen spoorweghaven in Gasselternijveen te bouwen.

Personeel

Op het station van Gasselternijveen hebben een groot aantal mensen gewerkt. Hieronder staat een overzicht van diverse personen en functies zover bij de auteur bekend, gebaseerd op de overzichten uit "Het Utrechts Archief" en publicaties in kranten en boeken. Het overzicht is niet compleet en zal waar mogelijk worden aangevuld. De personen zijn ingedeeld naar de laatste functie die ze op het station Gasselternijveen hebben vervuld.

Functie:	Van:	Tot:	Naam:	Opmerking:
Stationschef 4e klasse	15-06-1905	04-07-1917	K. van Dijk (Klaas)	Vertrekt als Eerste haltechef naar Bareveld.
Stationschef 3e klasse	01-07-1917	14-11-1920	W. Brouwer (Willem)	Voorheen Eerste goederenklerk te Rotterdam. Komt als Stationschef naar Gasselternijveen. Vertrekt naar Olst.
Stationschef 3e klasse	16-11-1920	16-10-1924	J. Wiersma	Afkomstig uit Krommenie. Vertrekt naar Elburg.
Eerste Haltechef	16-10-1924	01-10-1936	J. Kalt (Jochum)	Voorheen Haltechef te Gasselte. Verlaat de dienst met pensioen.
Eerste haltechef	01-10-1936	31-10-1939	B. Horsting (Bernard)	Voorheen Haltechef te Grijpskerk. Vertrekt naar Zuidhorn.
Lijnassistent	15-05-1935	31-12-1938	B. Swart (Bouwe)	Voorheen Arbeider - telegrafist te Kolham. Op 9 februari 1941 promotie tot Lijnassistent. Vertrekt naar Grijpskerk.
Assistent v.d. stationsdienst	10-02-1907	28-02-1920	F.H. Jagersma (Faede Hendriks)	Voorheen Arbeider te Leeuwarden. Komt als Arbeider - telegrafist naar Gasselternijveen. Op 1 april 1917 promotie tot Telegrafist. Op 1 april 1919 promotie tot Assistent van de stationsdienst. Vertrekt naar Meppel.
Assistent v.d. stationsdienst	02-05-1920	11-08-1928	R. Ezenga (Reinje)	Voorheen Arbeider - telegrafist te Stadskanaal Pekelderweg. op 27 maart 1921 promotie tot Assistent van de stationsdienst. Vertrekt als Stationsambtenaar naar Stadskanaal HS.
Assistent v.d. stationsdienst	12-08-1928	28-02-1934	B. Jansen (Berend)	Afkomstig uit Ter Apelkanaal - Valthermond. Komt als Arbeider - telegrafist naar Weiwerd. Vertrekt naar Dedemsvaart. In het dossier staat Ter Apelkanaal - Valthermond dit station bestaat echter niet en moet zijn Ter Apelkanaal - Vetstukkenmond of Musselkanaal - Valthermond!
Arbeider - telegrafist	15-06-1905	13-01-1906	H.K. Kalma (Homme Klazes)	Afkomstig van Kruisstation nr. 1. Vertrekt naar Hoogeveen.
Arbeider - telegrafist	10-12-1905	31-03-1906	R. Plezier (Roelof)	Afkomstig uit Echt. Vertrekt naar Coevorden.
Arbeider - telegrafist	14-01-1906	19-11-1910	H. Koster (Harmen)	Voorheen Arbeider - rangeerder te Buitenpost. Komt als Arbeider - telegrafist naar Gasselternijveen. Vertrekt naar Coevorden.
Arbeider - telegrafist	12-11-1910	27-04-1912	H.J. Konings (Hendrik Jan)	Voorheen Arbeider te Utrecht. Komt als Arbeider - telegrafist naar Gasselternijveen. Vertrekt naar Rosmalen.
Arbeider - telegrafist	28-04-1912	11-01-1913	H. Graste (Hubertus)	Voorheen Wisselwachter te Coevorden. Vertrekt naar Emmen.
Arbeider - telegrafist	12-01-1913	30-08-1919	J. Bok (Jan)	Voorheen Rangeerder te Stadskanaal. Komt als Arbeider - telegrafist naar Gasselternijveen. Vertrekt naar Assen.
Arbeider - telegrafist	07-07-1918	27-05-1920	J. Damming (Jan)	Afkomstig uit Wijster als Arberider - rangeerder. Op 27 juli 1919 promotie tot Arbeider - telegrafist. Vertrekt naar Nieuwolda.
Arbeider - telegrafist	31-08-1919	25-11-1922	E. Birza (Elibertus)	Afkomstig uit Roodeschool. Vertrekt naar Assel.
Arbeider - telegrafist	28-05-1920	11-09-1920	P. Giezen (Philippus)	Afkomstig uit Nieuwolda. Vertrekt naar Zuidbroek.
Arbeider - telegrafist	12-09-1920	24-07-1926	G. Veldkamp (Gerben)	Afkomstig uit Uithuizen. Vertrekt naar Haarlem Goederen.
Arbeider - telegrafist	01-03-1934	25-02-1939	H. Aalders (Hendrik)	Afkomstig uit Eext. Vertrekt naar Putten.
Arbeider - rangeerder	19-12-1912	07-09-1917	A van Dijk (Albertus)	Eerste betrekking bij de spoorwegen als Loopjongen. Op 28 januari 1917 promotie tot Waarnemend arbeider. Op 1 juli 1917 promotie tot Arbeider - rangeerder. Eervol op eigen verzoek ontslagen.
Arbeider - rangeerder	18-11-1917	26-01-1918	J. de Jong (Jelke)	Afkomstig uit Stadskanaal als Arberider - remmer. Eervol op eigen verzoek ontslagen.
Arbeider - rangeerder	17-02-1919	09-11-1924	J. Prent (Jannes)	Eerste betrekking bij de spoorwegen als Hulparbeider. Op 15 juni 1919 promotie tot Arbeider. Op 12 oktober 1919 promotie tot Arbeider - rangeerder. Vertrekt als Wagenmaker naar Blerick.
Arbeider - rangeerder	30-06-1919	16-07-1920	J. Jans (Jan)	Voorheen wegwerker Sauwerd - Roodeschool. Komt als Arbeider - rangeerder naar Gasselternijveen. Vertrekt als Arbeider - telegrafist naar Meeden - Muntendam.
Arbeider - rangeerder	09-07-1922	18-08-1923	E. Kerkhof (Eltjo)	Afkomstig uit Appingedam en keert ook terug naar Appingedam.
Arbeider - rangeerder	19-08-1923	30-07-1934	M. Broersma (Meindert)	Afkomstig uit Grijpskerk. Eervol niet op verzoek ontslagen vanwege invaliditeit.
Opzichter	01-01-1911	31-05-1913	D.G. Ravenshorst (Dirk Gerard)	Voorheen Aspirant opzichter te Arnhem. Op 1 november 1911 promotie tot Opzichter. Vertrekt naar Baarle Nassau.
Aspirant opzichter	01-06-1913	31-07-1914	J.M. Blankhart (Johannes Marten)	Afkomstig uit Leeuwarden. Vertrekt naar Zwolle.
Aspirant opzichter	01-08-1914	31-08-1914	J. Boerlage (Jacob)	Afkomstig uit Groningen. Vertrekt naar Stadskanaal.

Gegevens plaats

Algemeen

De geschiedenis van Gasselternijveen wordt voor een groot deel bepaald door de aanwezigheid van schippers en ander scheepsvolk. Een deel van de Nederlandse zeescheepvaart staat namelijk geregistreerd in Gasselternijveen.

Van 15 juli tot en met 20 juli 2008 vinden het Oostermoerfeest plaats in Gasselternijveen en omliggende dorpen. Een van de onderdelen van het feest is het versieren van de straten. De Hoofdstraat-Noord en de Vogelshemweg kiezen als thema de uitbreiding van de STAR-spoorlijn vanuit Stadskanaal naar Gasselternijveen. Dit thema is een belangrijke wens uit de dorpsvisie van de Dorpsbelangenvereniging. Een verlenging van de STAR-spoorlijn moet het toerisme in de plaats een positieve impuls geven. Van de jury krijgt de STAR-versiering de 1e prijs in de wedstrijd.

Bestuur

Gasselternijveen maakt onderdeel uit van de gemeente Gasselte. Op 1 januari 1998 fuseert de gemeente Gasselte met de gemeente Anloo, Gieten en Rolde tot de nieuwe gemeente Aa en Hunze. De gemeente Aa en Hunze heeft haar hoofdzetel in Gieten. Zie voor meer informatie het station Gieten.

Voorzieningen

Stationskoffiehuis "Eggens", later hotel "Walland" en hotel café "D' Olde Spoor"

Nabij het station staat Hotel Walland. Het wordt als 'Stationskoffiehuis' door Geert Eggens gebouwd, gelijk met de bouw van de spoorlijn in 1905. In later jaren is het hotel café vooral bekend onder de naam "D' Olde Spoor". Op 18 januari 1978 wordt hotel D'Olde Spoor volledig door brand verwoest. Behalve de eigenaar zijn er op dat moment geen gasten in het gebouw aanwezig.

Stationskoffiehuis Eggens. Ansichtkaart uitgegeven door Café Eleveld. Ansichtkaart afgestempeld in 1937.

-

Café "Spoorzicht"

Café - Spoorzicht ten oosten van het station bij de overweg. De eigenaar is de heer Wubbo Johannes Ockels. Waarschijnlijk wordt het café grotendeels door zijn vrouw Ockels - Verweij gerund. De heer Ockels is naast café-eigenaar ook schilder. Op 13 mei 1917 komt de heer Ockels op 57-jarige leeftijd te overlijden.

In mei 1923 probeert de weduwe Ockels het café te verkopen. Eventuele kopers kunnen het pand ook omvormen tot winkel of tehuis voor kostgangers. Blijkbaar zonder succes want in maart 1926 staat het café - Spoorzicht nog steeds te koop.

Het gebouw waarin het café heeft gezeten, wordt afgebroken bij de aanleg van de snelweg Gasselte - Stadskanaal.

Advertentie waarin Café - Spoorzicht door de weduwe Ockels te koop wordt aangeboden. Advertentie in De Noord-Ooster van 25 maart 1926.

-