Gegevens

Algemeen

In de jaren 20 van de 20e eeuw worden veel treinverbindingen onrendabel. Particuliere vervoerders kapen met goedkope autobusverbindingen de passagiers van de spoorwegen af. Om zich tegen de concurrentie te weren besluiten de HSM en Staatsspoorwegen om gezamenlijk een autobusbedrijf op te richten. Het autobusbedrijf moet landelijk zoveel mogelijk concessies zien te krijgen bij de Gedeputeerde Staten. Daarnaast kan het autobusbedrijf een treinvervangende dienst rijden op niet rendabele verbindingen. HSM en Staatsspoorwegen leggen allebei 1 miljoen gulden op tafel om het bedrijf een goede start te geven. Op 31 mei 1927 wordt de N.V. Algemeene Transport Onderneming (ATO) opgericht.

In veel provincies is de ATO niet succesvol. Veel Gedeputeerde Staten geven de concessies juist niet aan de ATO, maar bedrijven die voortkomen uit een particulier initiatief. De ATO wordt gezien als overheidsbedrijf, die het particuliere vervoer moet tegenwerken iets wat de meeste Gedeputeerde Staten juist niet willen.

De enige onrendabele tramverbinding die de ATO kan overnemen is de tramlijn Nunspeet - Elburg - Zwolle met een zijtak naar Kampen. Het spoor van deze tramlijn, die in handen NCS is, ligt in de doorgaande weg. Rijkswaterstaat wil het spoor uit de weg hebben. De kosten zijn dermate hoog dat dit geen optie is. De zijtak naar Kampen stoot de ATO al snel af. De busverbinding Nunspeet - Zwolle is wel rendabel en de frequentie neemt in de loop der tijd steeds verder toe. In oktober 1942 wordt de verbinding ondergebracht bij de VAD. De VAD krijgt daarmee een sluitend lijnennet over de Noord-Veluwe.

Alleen in Drenthe lukt het de ATO om een voet tussen de deur te krijgen. Er worden 10 autobuslijnen opgezet, waaronder 5 marktdiensten. Alleen de autobuslijn Groningen - Assen is succesvol. De marktlijnen gaan in oktober 1928 per Koninklijk Besluit terug naar de oorspronkelijke vervoerders. Van de overige autobuslijnen wordt de vergunning ingetrokken of worden gestaakt. Alleen Groningen - Assen blijft behouden. De vervoerders DABO en EDS vragen vergunningen aan voor rechtstreekse autobuslijnen van Hoogeveen en Coevorden naar Groningen. Ondanks protest van ATO wordt een vergunning afgegeven voor gezamenlijke exploitatie met ATO gegeven. Wegens brandstofschaarste wordt in juli 1940 de vergunning van de ATO tijdelijk ingetrokken. In augustus staakt de ATO officieel de dienst en moeten DABO en EDS 18% van de bruto-ontvangsten afstaan aan ATO. Na de Tweede Wereldoorlog vervalt deze verplichting. Een verzoek om een nieuwe vergunning voor ATO wordt door de overheden niet gehonoreerd.

Op 11 april 1938 wordt de GADO op verzoek van de GADO-directeur verkocht aan de ATO. Na de Tweede Wereldoorlog wordt de GADO een rechtstreekse dochter van de Nederlandse Spoorwegen en rijdt zij onder de oorspronkelijke naam GADO diverse autobuslijnen in de provincie Groningen en delen van Drenthe.

De ATO stopt in 1948 als autobusonderneming. De autobusbedrijven, die eigendom zijn van de ATO, zijn verkocht of een rechtstreekse dochter geworden van de Nederlandse Spoorwegen. De ATO gaat verder met Van Gend & Loos als NV Algemene Transport- en Expeditie-onderneming Van Gend & Loos.