Gegevens

Algemeen

Op 14 juni 1912 wordt te Winschoten de Stoomtramweg-Maatschappij "Oostelijk Groningen" (OG) opgericht. Doel van de maatschappij is de bouw en exploitatie van een tramlijn Delfzijl - Winschoten - Ter Apel en de overname van de paardentramlijn Winschoten - Bellingwolde. De totale kosten worden in 1912 geraamd op NLG 2.556.131,00 inclusief NLG 166.840,00 voor de havenwerken bij station Winschoten en NLG. 37.693,00 voor buitengewone werken in de gemeente Midwolda. De nieuwe tramlijnen worden aangelegd met een spoorwijdte van 1067 mm.

Overzicht van het stoomtramnetwerk van de OG.

-

Daarnaast integreert de OG in 1914 ook de paardentramlijn Veendam - Pekela en de paardentramlijn Stadskanaal - Ter Apel in haar netwerk. Deze beide tramlijnen hebben een spoorwijdte van 1435 mm of te wel het zogenaamde normaalspoor. De paardentramlijnen zijn verre van winstgevend en worden in 1920 weer van de hand gedaan.

Op 1 april 1933 verandert de naam in Naamlooze Vennootschap Stoomtramweg-Maatschappij "Oostelijk Groningen".

Stoomtramlijn Delfzijl - Winschoten - Ter Apel

Na oprichting van de maatschappij in 1912 wordt begonnen met het ontwerp van een tramlijn van Winschoten naar Ter Apel. Vanwege het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog loopt de bouw vertraging op. Tussen Winschoten en Blijham vindt integratie plaats met de paardentramlijn Winschoten - Bellingwolde die vanaf 26 oktober 1900 rijdt. Daartoe wordt op 5 september 1914 de Tramweg-Maatschappij Winschoten - Bellingerwolde (WB) overgenomen.

De eerste goederentram rijdt op zaterdag 18 september 1915 van Winschoten naar Ter Apel. De start van de personendienst wacht nog op het beschikbaar komen van materiaal vanwege de schaarste door de Eerste Wereldoorlog. De stoomtramlijn Winschoten - Ter Apel wordt op 30 oktober 1915 feestelijk geopend. Vanaf 31 oktober 1915 wordt de tramlijn ook voor personenvervoer in exploitatie genomen. In Ter Apel is aansluiting op de tramlijnen van de EDS en DSM. De reizigers naar Bellingwolde rijden tot aan Blijham met de stoomtram en stappen aldaar over op de paardendam om het laatste stuk af te leggen. In 1917 wordt de paardentramlijn Blijham - Bellingwolde geschikt gemaakt voor stoomtrams en komt de paardentram op donderdag 25 oktober 1917 te vervallen. De stoomtramlijn wordt op die dag zonder enig feestelijk vertoon in gebruik genomen.

In 1921 komt in er Ter Apel een koppeling met het netwerk van de EDS, zodat doorgaande trams naar de Dierentuin in Emmen mogelijk zijn.

Op 5 juli 1919 volgt de feestelijke opening van de stoomtramlijn Windschoten - Delfzijl. De exploitatie van de stoomtramlijn start op 9 juli 1919. De plaats Weiwerd waar ook de NOLS een station heeft, wordt aangedaan door de OG. Bij café Brouwer kan men in- en uitstappen. De tram rijdt van Delfzijl via Farmsum, Weiwerd naar Heveskes en verder naar Winschoten. Al deze tramlijnen zijn uitgevoerd met een spoorwijdte van 1067 mm.

De OG staakt het personenvervoer op 1 juni 1948 en het algehele vervoer enkele dagen later op 12 juni 1948. Tot 1949 vindt er nog zandvervoer plaats. Na het beëindigen van de dienst worden 4 rijtuigen verkocht aan de Centovalli-lijn Locarno - Domodossola in Italië. Daar doen de rijtuigen na een grondige verbouwing dienst tot 1977 en 1984. In 1986 komt rijtuig 73 dat oorspronkelijk de BC25 van de OG is geweest terug in Nederland. Het rijtuig is eigendom van de Museumstoomtram Hoorn - Medenblik en wacht al jaren op een restauratie.

Paardentramlijnen Veendam - Ter Apel en Veendam - Nieuw Pekela

Op 1 september 1914 neemt de OG de tramlijnen Veendam - Nieuwe Pekela en Veendam - Ter Apel over van het Syndicaat tot Reorganisatie der Eerste Groninger Tram (SREGT). De beide tramlijnen worden met paardentrams geëxploiteerd. Rond 1918 bouwt de OG een tweede overlaadspoor op het stationsplein van NOLS-station Stadskanaal. In 1919 worden de volgende verliezen geleden op de paardentramlijnen:

Stadskanaal - Ter Apel:

• Opbrengst NLG 22.869,58
• Kosten: NLG 25.734,51
• Verlies: NLG 2.864,92

Veendam - Nieuwe Pekela:

• Opbrengst: NLG 3.209,69½
• Kosten: NLG 5.353.08
• Verlies: NLG 2.143,38½

De OG stopt met de onrendabele exploitatie op 1 oktober 1920. De tramlijn Veendam - Nieuwe Pekela wordt daarna geëxploiteerd door de Tramweg-Maatschappij Veendam - Pekela (VP) en de tramlijn Stadskanaal - Ter Apel door de Gemeenschappelijke Onderneming Stadskanaal - Ter Apel (GOSTA). Het gedeelte Veendam - Stadskanaal komt niet meer in dienst. Hier zijn de treinen van de NOLS de concurrentie de baas.