Gegevens

Algemeen

In 1992 richten een groep enthousiaste vrijwilligers de STAR op. De afkorting STAR staat voor Stichting Stadskanaal Rail maar verwijst ook naar de vorige maatschappij STAR welke de lijn Stadskanaal Ter Apel aanlegde. De STAR exploiteert een museumlijn op het traject Veendam - Stadskanaal - Musselkanaal. Met 26 kilometer rijlengte is dit de langste museumspoorlijn in Nederland. De STAR wil deze lijn behouden als industrieel monument uit de Veenkoloniën. De STAR exploiteert de museumspoorlijn vanuit Stadskanaal en heeft daar ook haar depot. Hier staan de locomotieven, rijtuigen en goederenwagens. In 1994 rijdt de STAR haar eerste trein. Nog niet met een eigen locomotief maar met de van de MBS gehuurde stoomlocomotief MBS 4.

In Stadskanaal bouwt de STAR ook een nieuw stationsgebouw. Dit station heeft bouwkundige kenmerken van de vroegere NOLS-gebouwen, maar is geen volledige kopie van het voormalige NOLS-station in Stadskanaal. Naast Stadskanaal heeft de STAR ook het voormalige stationsgebouw van Veendam in beheer dat zich grotendeels nog in de originele toestand bevindt. In Wildervank en Bareveld bouwt men eenvoudige perrons langs het spoor voor het laten in- en uitstappen van reizigers.

Als tractie gebruikt de STAR in de eerste plaats stoomlocomotieven, maar bij gelegenheid worden ook diesellocomotieven ingezet. Voor de reizigers staan diverse rijtuigen ter beschikking. Deze rijtuigen komen van verschillende met name buitenlandse maatschappijen en zijn derhalve geen afspiegeling van het materiaal dat vroeger op de NOLS-spoorlijnen reed. Aan goederenmaterieel heeft de STAR inmiddels een groot arsenaal aan Nederlands goederenwagens.

Meerdere malen duiken er plannen op om de spoorlijn Gieten - Stadskanaal te herbouwen als museumspoorlijn en te koppelen aan de STAR. Het talud tussen Gieten en Stadskanaal is grotendeels nog aanwezig en niet bebouwd. Alleen in Gasselternijveen is het talud niet meer compleet. Het recreatieschap Drenthe laat in 2000 de Technische Universiteit Delft een onderzoek doen naar de mogelijkheden van herbouw van het circa 15 kilometer lange traject. Een en ander blijkt echter niet haalbaar te zijn en de plannen verdwijnen weer in de kast.

In de eerste jaren van haar bestaan is de grond van het traject Veendam - Musselkanaal nog eigendom van de NS. De STAR mag deze gratis gebruiken in ruil voor het onderhoud aan het talud. Begin 2003 tekenen STAR en NS een koopakte waarmee de STAR de 56 hectare grond van het tracé en de emplacementen in haar bezit krijgt. De STAR hoeft hier niets voor te betalen. De STAR heeft grootse plannen om de situatie uit de tijd van de stoomlocomotieven te laten herleven. Daartoe moet er in Musselkanaal een station gebouwd worden. In Stadskanaal moet een rijtuigenloods, een weegbrug en een draaischijf gebouwd worden.

In de 2e helft van 2005 wordt de STAR geplaagd door vandalen. Op 2 september 2005 gaat het houten stationsgebouwtje van Musselkanaal in rook op. De daders worden een week later gearresteerd. In de nacht van 18 op 19 november 2005 brengen vandalen op diverse rijtuigen een grote hoeveelheid graffiti aan. Dit onrecht haalt zelfs de landelijke televisie.

Het lukt de STAR om diverse overheidsinstellingen en goede doelen te overtuigen van het nut van het behoud van de spoorlijn Veendam - Stadskanaal - Musselkanaal. Eind 2004 kan het licht op groen en is er een pot geld van 6,5 miljoen Euro beschikbaar. Dit geld wordt beschikbaar gesteld door het Europees Fonds voor Regionale ontwikkeling, EZ / Kompas (SNN), de provincie Groningen en de gemeenten Stadskanaal en Veendam. Met dit geld kunnen diverse zaken worden gerenoveerd en verbeterd. In het voorjaar van 2006 worden de werkzaamheden volgens de Europese richtlijnen aanbesteed. De spoorlijn zal onder handen genomen worden door VolkerRail. De kunstwerken zijn gegund aan Multipaint Staalconservering B.V. en Strukton Railinfra. De bruggen over het Stadskanaal te Bareveld en de Ommelanderwijk te Veendam worden compleet gerestaureerd. Daartoe worden de metalen overspanningen van hun as getakeld en getransporteerd naar het gespecialiseerde bedrijf Multipaint. Ondertussen kan Strukton de landhoofden repareren. In de tijd dat de bruggen weg zijn is er geen treinverkeer mogelijk tussen Stadskanaal en Veendam. De winterritten van 2006 worden dan ook uitgevoerd tussen Stadskanaal en Musselkanaal.

Eind april 2008 komen er berichten naar buiten dat de renovatie van de spoorlijn te duur is uitgepakt. Er is 850 duizend Euro te veel uitgegeven. De STAR dreigt hierdoor failliet te gaan. De gemeente Stadskanaal wil de museumspoorlijn graag behouden, maar is niet bereid om het geld zomaar te betalen en gelast een uitvoerig onderzoek hoe dit heeft kunnen gebeuren.

De slechte staat van de spoorwegovergang in de C.W. Lubbersstraat/ Dalweg 12 in Wildervank is een doorn in het oog van omwonenden. De overweg zorgt voor geluidsoverlast doordat de overweg verzakt is en de rails los liggen. Vooral passerende vrachtauto's zorgen voor problemen. De buurtvereniging "Noaberschap" trekt aan de bel bij de STAR en eist een snelle reparatie. Het resultaat is dat de treinen van de STAR in de zomer van 2009 niet meer verder rijden dan Wildervank en niet door rijden naar Veendam. De gemeente Veendam is woedend omdat de gemeente nu op geen enkele wijze profiteert van de subsidie die aan de STAR is verleend. De gemeente Veendam is van mening dat de STAR de renovatie al in 2004 had moeten uitvoeren van de 500.000 Euro die toen ter beschikking is gesteld voor renovatie van het baanvak. Tot grote ergernis van de gemeente Veendam ligt er anno 2009 nu weer een financieel verzoek van de STAR om de organisatie te redden.

In 2007 blijkt er onverantwoordelijk met de subsidie omgesprongen te zijn. Er worden meer verplichtingen aangegaan dan er geld beschikbaar is. Ook komen aannemers met meerwerken die niet voorzien waren. In totaal ontstaat er een tekort van 2,3 miljoen Euro. Mede dankzij de welwillendheid van de schuldeisers en bijdragen van de provincie Groningen en de gemeenten Stadskanaal en Veendam kan de STAR overleven. Op 1 april 2009 maken de gemeenten Veendam, Stadskanaal en gedeputeerde staten bekend, dat er nog een restschuld is van 690.000 Euro, die door de overheden opgehoest moet worden.

De gemeente Veendam stelt uiteindelijke ruim 160.000 Euro beschikbaar om de STAR te behouden. Als extra eis, wil de gemeente geen aansprakelijkheid meer aanvaarden voor achterstallig onderhoud aan het spoor, zoals in het voorjaar bij de overweg in Wildervank. Anno 2014 moet de STAR nog steeds rente betalen op leningen die zijn afgesloten om de verliezen te dekken. Deze betalingen zorgen ervoor dat er maar mondjesmaat geïnvesteerd kan worden.

Om schoon schip te maken moet het oude bestuur van de STAR opstappen. De overheden bedingen dat zij invloed hebben op de benoemingen. Ook de voorzitter Tonnis Musschenga die pas na ontstaan van de financiële problemen is aangetreden en met het slechte nieuws naar buiten komt, zal moeten vertrekken. Op 2 september 2009 wordt een nieuwe voorzitter benoemd. Oud-Tweede Kamerlid Pieter Hofstra (VVD) uit Zuidlaren en de Kanaalsters Johan Blaauw en Peter Schminnes worden verantwoordelijk voor de gang van zaken bij de vrijwilligersorganisatie.

Het stationsgebouw van de STAR in Stadskanaal. Foto R. van Wissen, 29 mei 2004

Het stationsgebouw van de STAR in Veendam tijdens de heropening van het traject Veendam - Zuidbroek. Foto R. van Wissen, 1 mei 2011

Op donderdagavond 27 augustus 2009 breekt er brand uit in de locomotievenloods. De loods met het daarin aanwezige materiaal, zoals de stoomlocomotieven TE 5933, 52 8060 en Britta, de diesellocomotieven 609 en V53 019, rangeerlocomotief 320 en 2 rijtuigen branden gedeeltelijk uit. De brandweer die met groot materiaal uitrukt, blust de brand uitsluitend van buiten af, omdat men bang is voor gasflessen met acetyleen die zich in de loods bevinden en mogelijk kunnen ontploffen. De politie maakt op 1 september bekend dat het vermoeden bestaat dat de brand is aangestoken. Bij een loods nabij het station van Veendam is zaterdag 29 augustus een brandende auto aangetroffen, die eveneens bij het onderzoek wordt betrokken.

In de 2e helft van 2010 bezint het bestuur van de STAR zich op een professionalisering van de organisatie. Daarbij hoort ook een visie welke locomotieven, rijtuigen en goederenwagens tot de basis behoren. Voorkomen moet worden dat er te veel materiaal verzameld wordt dat op den duur niet meer te onderhouden is. Het aantal voertuigen zal de komende maanden daardoor beperkt worden. De rest zal verkocht worden of gaat richting sloper. De basis moet een gezonde organisatie worden, die ook de financiële draagkracht heeft om alle eigendommen goed te onderhouden.

Vanaf de winter van 2013 / 2014 kan de STAR niet meer naar Veendam rijden, omdat de brug over de K.J. de Vriezeveen vervangen moet worden. Rijkswaterstaat voert de werkzaamheden uit in het kader van de verdubbeling van de N33 naar de A33. Het ligt in de planning dat de werkzaamheden in juli 2014 zijn afgerond en de STAR de dienst op Veendam kan hervatten. Tot die tijd rijdt de STAR uitsluitend tussen Stadskanaal en Musselkanaal.

In de herfst van 2018 moet de STAR het besluit nemen om het traject tussen Nieuw-Buinen en Musselkanaal te sluiten voor treinverkeer. De rails en de bodemgesteldheid zijn te slecht om met treinen overheen te rijden. De STAR hoopt het spoor te kunnen blijven gebruiken voor bijvoorbeeld railfietsen. De laatste officiële treinrit vindt plaats op 28 oktober 2018.

Op 13 maart 2019 wordt een principebesluit getekend om de spoorlijn Veendam - Stadskanaal te reactiveren voor reizigersvervoer. De STAR verkoopt het tracé aan ProRail. De STAR behoudt het recht om met stoomlocomotieven te blijven rijden tussen beide plaatsen. Het is de bedoeling dat de ombouw in 2025 klaar is. ProRail wil de noordelijke spoorlijnen als eerste voorzien van het beveiligingssysteem ERTMS. De uitrol van ERTMS en de krapte op de materiaalmarkt doet de planning in 2022 verschuiven van 2025 naar 2026.

Stoomlocomotieven

Stoomlocomotief "Emma"

Deze 3-assige locomotief is eind 1936 afgeleverd door Krauss-Maffei in München en in dienst gesteld bij de Vereinigte Aluminium Werken te Schwandorf Bij de VAW doet de locomotief geruime tijd dienst onder nummer 10. Eind 1950 wordt de koperen vuurkist vernieuwd, er komt een stalen exemplaar voor in de plaats. In 1952 wordt de stoomrem vervangen door de standaard luchtdrukrem. Rond die tijd is de locomotief ook circa 15 cm verlengd, gezien de constructiewijzigingen aan de voorzijde.

Eind februari 1962 wordt de locomotief verkocht aan de Zellstoffabrik Waldorf (Werk Kelheim), waar de loc op 28 december 1962 op eigen kracht naartoe kwam. In 1974 is nog een 'Großreparatur' uitgevoerd. Hierna heeft de locomotief tot in de 2e helft van de jaren 80 gereden, waarna de locomotief wordt overgenomen door de Museumsbahn Dollnstein-Rennertshoven (VEHE, Vereinigung zur Erhaltung historischen Eisenbahnmaterials e.V.). Op deze museumspoorlijn heeft de loc gereden tot hun lijn begin jaren 90 door omstandigheden gesloten moest worden.

Stoomlocomotief "Emma" rangeert in Zuidbroek tijdens de festiviteiten rond 100 jaar Assen - Stadskanaal / stoom in Groningen. Foto R. van Wissen, 19 juni 2005.

-

De in 1992 opgerichte STAR heeft aansluitend een deel van het materieelpark van de VEHE over kunnen nemen, waardoor de loc in de zomer van 1994 naar de STAR te Stadskanaal verhuisde. De rijvaardige loc, die bij de STAR de naam "Emma" krijgt, heeft in de beginjaren van de STAR alle stoomtreinen gereden.

In 1997 neemt stoomlocomotief "Anna" het stokje over, waardoor de "Emma" het even wat rustiger krijgt. Vanaf eind 1998 tot eind 1999 ondergaat de "Emma" een kleine revisie, waarna de loc vanaf 2000 weer geregeld op de baan te zien is.

In 2003 begint een revisie aan de locomotief. Eind 2004 komt de locomotief weer op de baan. In 2005 rijdt de "Emma" weer een groot aantal treinen. Eind 2005 wil de STAR de revisie van 2003 verder afmaken. Bij controles komen helaas een aantal gebreken aan het licht waardoor de locomotief verder uit elkaar gehaald moet worden. De ketel is gedemonteerd en wacht op revisie. Vanwege de komst van andere locomotieven en de hoge kosten die gemaakt moeten worden zijn de revisiewerkzaamheden stopgezet. Het is de bedoeling om de "Emma" op middellange termijn wel weer rijvaardig te krijgen.

In de materiaalvisie van 2010 is geen plaats meer voor de "Emma". De restanten van de locomotief worden te koop worden aangeboden. De Bayerisches Eisenbahn Museum in Nördlingen in Duitsland heeft interesse en besluit de locomotief te kopen. Op 23 juni 2012 verlaat het onderstel samen met "Anna" Stadskanaal. De vele losse onderdelen volgen later per vrachtauto.

Stoomlocomotief "Anna"

De oorsprong van de stoomlocomotief "Anna" gaat terug naar 20 november 1956 als zij wordt afgenomen bij fabrikant Krupp. De locomotief is 3-assige tenderstoomlocomotief. De voorraadbunkers voor kolen en water bevinden zich op locomotief. Op 30 april 1957 komt de locomotief indienst bij Eschweiler Bergwerk Verein (EBV). De EBV brengt haar onder bij mijn 'Grube Westfalen' in Ahlen als Lok 9. In 1973 verhuist de locomotief naar de mijn "Grube Anna" in Alsdorf, nabij Aken, waar de loc het nummer Anna 11 krijgt. De locomotief blijft hier de rest van haar werkzame leven, maar raakt in 1984 overcompleet doordat de mijnbouw en cokesproductie een aflopende zaak is en langzamerhand gestaakt wordt.

Op 11 augustus 1987 wordt de locomotief verkocht aan de VEHE (Vereinigung zur Erhaltung Historischen Eisenbahnmaterials e.V.), die tussen Dollnstein en Rennertshoven een museumspoorlijn heeft. Hier heeft de locomotief enkele jaren rondgereden. In 1992 start de VEHE een revisie aan de vlampijpen. De revisie maakt de VEHE echter niet af, omdat de vereniging begin 1994 haar activiteiten moet staken.

STAR stoomtrein + locomotief "Anna", als trein Zuidbroek - Veendam over de goederenlijn. Foto Jan Wagenaar, 20 mei 2002.

-

Juist in die periode wil de STAR beginnen met haar exploitatie van de spoorlijn Veendam - Stadskanaal - Musselkanaal en is op zoek naar geschikt tractiemateriaal. In de zomer van 1994 komt de locomotief aan in het depot van de STAR in Stadskanaal. De locomotief krijgt op papier het nummer 2, maar behoudt in de praktijk haar naam "Anna". De locomotief wordt door de vrijwilligers van de STAR gecompleteerd en rijvaardig gemaakt. "Anna" rijdt van het voorjaar 1997 tot eind 2003 het merendeel van de treinen. In de winter 2002-2003 ondergaat de loc een onderstelrevisie.

Wegens een defect aan de vuurkist is de loc eind 2003 terzijde gesteld. In het kader van het subsidieproject, dat eind 2004 van start gaat, is besloten de loc te herstellen. Hiertoe is de locomotief in januari 2005 binnen genomen in de werkplaats voor demontage. Begin maart 2005 wordt de ketel verwijderd. De ketel gaat eind juli 2005 op transport naar de werkplaats OS Ceské Velenice in Tsjechië.

Medio november 2005 is het frame van de "Anna" in de STAR-werkplaats binnen genomen voor de nodige werkzaamheden, zoals het (geheel of gedeeltelijk) vernieuwen van kolenbak en waterbakken en het verder conserveren van het frame. Vanwege het verleggen van de prioriteiten ten gunste van loc "Emma", en inmiddels ook van de beide aangekochte locomotieven Baureihe 52, is het frame van de "Anna" op 26 maart 2006 weer uit de werkplaats gehaald en voorlopig in Veendam gestald.

Gezien de de financiële situatie en andere prioriteiten van de STAR is de restauratie van locomotief "Anna" op een laag pitje gezet. In materiaalvisie die in 2010 wordt opgeteld is geen plaats meer voor locomotief "Anna". De locomotief is te licht voor het traject en daarnaast ontbreekt het aan financiële middelen om de locomotief te restaureren. De STAR zal kijken of er een koper te vinden is voor de restanten van deze locomotief. Een particulier in Duitsland heeft interesse en koopt de locomotief. Op 23 juni 2012 verlaat het onderstel samen met de "Emma" Stadskanaal.

Stoomlocomotief "Britta"

Deze locomotief begint haar bestaan in 1917 in Zweden. Locomotief is in 2002 door de STAR aangeschaft. De locomotief heeft nog nooit onder stoom bij de STAR gereden. Vanaf 2004 is begonnen met het renoveren van de locomotief. Om de stoomlocomotief dienstvaardig te krijgen is een nieuwe ketel nodig en dienen een groot aantal onderdelen grondig aangepakt te worden. De "Emma" en "Anna" krijgen bij de renovatie voorrang, zodat sinds begin 2006 niets meer aan de "Britta" is gedaan. De "Britta" bevindt zich in losse onderdelen op het terrein van de STAR. Gezien de huidige materiaalsituatie is een dienstvaardige "Britta" verre toekomstmuziek.

De restanten van de "Britta" krijgen in de 2e helft van 2010 een eigen plek in de uitbouw van de werkplaats. De locomotief staat nu niet meer in de weg en zal mogelijk over enige jaren gerestaureerd worden. Het is de bedoeling om de locomotief ooit als de NS 1611 weer op de baan te brengen.

Stoomlocomotief TE 5933

Dit is een locomotief van de Duitse serie BR 52. In Duitsland rijdt de locomotief onder het nummer 52.5933. Na de Tweede Wereldoorlog blijft de locomotief in Rusland achter. De Russen houden de locomotief en nemen haar onder nummer TE 5933 in dienst. De Russen wijzigen de rookkast deur van de locomotief en voorzien haar van Cyrillische opschriften. In 1994 koopt een Zwitserse investeerder de stoomlocomotief en geeft haar een revisie in de DB-werkplaats Görlitz. In 2000 komt de stoomlocomotief in eigendom van de WAB (Westfälische Almetalbahn) in Altenbeken te Duitsland. In 2006 is de locomotief te koop aangeboden aan de STAR en besluit het bestuur toe te happen om de defecte "Emma" en "Anna" snel te kunnen vervangen. De STAR wil toch graag met een stoomlocomotief rijden om publiek te trekken. In het kader van het masterplan wordt locomotief TE 5933 aangekocht. In de Russische uitvoering komt de locomotief bij de STAR samen met 5 stuks "Wuertembergers" (2-assige rijtuigen). De locomotief is dienstvaardig en rijdt de meeste treinen.

STAR stoomlocomotief TE vertrekt uit Stadskanaal. Foto H. Meester.

STAR stoomlocomotief TE nadert met een lange sleep rijtuigen Wildervank vanuit de richting Bareveld. Foto R. van Wissen, 20 september 2008.

De TE 5933 raakt bij de brand op 27 augustus 2009 beschadigd en is daarna niet meer dienstvaardig. Om toch weer over een stoomlocomotief te kunnen beschikken wordt de TE 5933 met grote spoed weer gerestaureerd. Toch nemen de werkzaamheden meerdere maanden in beslag. Op 8 mei 2010 wordt de eerste proefrit gemaakt. Aan het begin van de zomer van 2010 is de locomotief weer inzetbaar en neemt de meeste treinen weer voor haar rekening.

Na enkele jaren trouwe dienst gaat de TE 5933 eind 2014 buitendienst. De locomotief wacht sindsdien op een ketelrevisie en groot onderhoud. Het is de bedoeling dat de locomotief ooit weer in dienst wordt gesteld, wanneer is echter ongewis.

Stoomlocomotief 52 8060

Om naast locomotief TE 5933 een 2e rijvaardige stoomlocomotief in huis te hebben wordt gekeken welke opties voorhanden zijn. Ondanks het feit dat er al veel energie en geld gestoken is het herstellen van de "Emma" en de "Anna" is voor het afmaken van de locomotieven nog veel meer geld nodig.

In rijp beraad wordt besloten om te kiezen voor locomotief 52 8060. Deze locomotief is naar Stadskanaal gehaald door een aantal machinisten van de STAR. Het is de bedoeling dat de 52 8060 in de loop van 2008 bedrijfsvaardig is. De locomotief zal eerst met de tender van de eveneens in Stadskanaal aanwezige 52 8082 rijden. De eigen tender zal dan geheel gerenoveerd worden.Een deel van de beplating van het machinistenhuis wordt vervangen.

Na het herstel van brandschade in werkplaats wordt de restauratie van de 52 8060 weer opgepakt. Het is de bedoeling dat de locomotief in de eerste helft van 2012 op de baan verschijnt. Uiteindelijk komt de locomotief in mei 2015 voor het eerst op de baan. In de jaren daarna is de locomotief de vaste kracht voor veel ritten.

Stoomlocomotief 52 8082

Naast de 52 8060 bezit de STAR ook de stoomlocomotief 52 8082. De stoomlocomotief is oorspronkelijk gebouwd in Krenau dat tegenwoordig in Polen ligt. De stoomlocomotief komt in 1943 in dienst als zogenaamde 'Kriegslokomotive' met het nummer 52 5190.De locomotief heeft na de Tweede Wereldoorlog dienst gedaan bij de Deutsche Reichsbahn (DR) in Oost Duitsland (DDR). Na een ombouw waarbij de stoomlocomotief o.a. een nieuwe ketel, andere cilinders en vernieuwd machinistenhuis krijgt, wordt ze vernummerd in 52 8082. In deze hoedanigheid heeft ze tussen 1963 en 1988 dienst gedaan vanuit depot Bw Frankfurt a/d Oder.

Na enige omzwervingen wordt de stoomlocomotief in 1996 aan de Museumspoorlijn STAR verkocht. Bij de STAR verdwijnt de locomotief de eerste jaren in de opslag in de goederenloods van Jonker in Veendam. De locomotief wordt in de jaren 2015 - 2022 rijvaardig gemaakt nadat het werk aan de 52 8060 gereed was. De locomotief zal met de tender van de TE 5933 in dienst worden gesteld. Het is de bedoeling dat de locomotief in de zomer van 2022 weer rijvaardig is en de STAR vanaf dat moment weer over 2 dienstvaardige stoomlocomotieven beschikt. Kenmerkend aan de locomotief is het bruine drijfwerk en wielen. Vanwege een tekort aan rode verf heeft de stoomlocomotief in haar DDR tijd ook al met een bruin geverfd drijfwerk rondgereden. De STAR heeft besloten dit uit historisch besef ook nu weer toe te passen.

Op 12 augustus 2022 is het zover, stoomlocomotief 52 8082 wordt voor her eerst na de revisie sinds 34 jaar weer opgestookt. Die dag worden enkele stationaire testen uitgevoerd. Op 20 augustus worden de eerste meter op het emplacement van Stadskanaal gereden. Op 17 en 18 september 2022 trekt de stoomlocomotief weer reizigerstreinen en bezit de STAR naast de 52 8060 een tweede volledig dienstvaardige stoomlocomotief.

Stoomlocomotief 50 3645

De locomotief is samen met de stoomlocomotief 52 8060 in 2005 door enkele STAR-medewerkers gekocht van de opgeheven Eisenbahnfreunden Walburg. De locomotief heeft enige jaren in de Jonkerloods in Veendam gestaan. Als de Jonkerloods wordt ingericht als busstation moet de locomotief verplaatst worden. Sindsdien staat de locomotief in Stadskanaal. Het is de bedoeling om deze locomotief ooit weer rijvaardig te maken. Wanneer is nog niet duidelijk. Eerst worden de 52 8060 en daarna de 52 8082 weer dienstvaardig gemaakt. Het is onduidelijk of er in de toekomst ruimte en geld is om de 50 3645 aan te pakken.

Locomotief 50 3645 staat op een prominente plaats bij het perron en de werkplaats van de STAR te Stadskanaal te wachten op de dingen die komen gaan. Foto R. van Wissen, 30 december 2010.

-

Vuurloze locomotief 6326

De locomotief 6326 is een zogenaamde vuurloze locomotief. De locomotief haalt zijn energie uit stoom die buiten de locomotief wordt geproduceerd en in het expansievat wordt gebracht. Op dit moment is de 6326 in Nederland de enige vuurloze locomotief in bedrijfsvaardige toestand. De 6326 wordt bij speciale gelegenheden onder stoom gebracht en rijdt dan op het emplacement rond. Aangezien vuurloze locomotieven de stoom niet kunnen opwarmen is het rijbereik beperkt.

In 1913 werd de 6326 gekocht door Antoon Jurgens, margarinefabrieken te Oss, hier blijft de locomotief tot 1928, dan wordt ze verkocht aan Verenigde Oliefabrieken te Zwijndrecht en deze maakt dankbaar gebruik van haar diensten tot 1973 (beide fabrieken worden later opgekocht door Unilever). In 1975 wordt de locomotief geschonken aan de SGB, maar deze kan niets met de machine. Daarom wordt in 1978 de machine overgedragen aan (destijds) twee particulieren en ondergebracht bij de SSN. Op 3 augustus 2017 verhuist de locomotief naar de STAR. De 6326 blijft particulier eigendom.

Diesellocomotieven

Diesellocomotief Deutz nr. 19

Deutz 19 is een 3-assige diesellocomotief met stangaandrijving. De locomotief is afkomstig van de Bremer Stahlwerke in Duitsland. Bij aankomst in Stadskanaal is de locomotief getooid in een oranje / gele kleur. Op de motorkap staat levensgrootte het getal 19. In augustus 2004 wordt de locomotief geschilderd. De locomotief is rood geschilderd met aan de onder van de opbouw een beige streep. Aan de bovenkant van de opbouw bevinden zich 2 beige strepen. De motor drijft een blinde as aan, welke middels stangen de 3 wielen aandrijft. De machinistencabine zit asymmetrisch van het midden boven op de locomotief. In 2007 ondergaat de machine een renovatie bij de STAR. Het frame wordt geheel schoongemaakt en geconserveerd. Bij de renovatie krijgen de wielen nieuwe wielbanden. Voor de revisie weegt de locomotief 60 ton. De Bremer Stahlwerke heeft extra gewicht in de locomotief aangebracht om een betere adhesie te krijgen. De STAR verwijdert een gedeelte van het ballast waardoor het gewicht na de revisie uitkomt op 57 ton. In maart 2008 is de locomotief weer beschikbaar voor de dienst. De locomotief krijgt van de STAR het nummer V53 019. Dit is geen bestaande DB-locomotief serie maar afgeleid van het gebruik van de Duitsers om dit afhankelijk te maken van het motorvermogen. Het motorvermogen is 530 pk vandaar V53. De kleurstelling van de locomotief komt overeen met een V60.

Eind 2012 is de locomotief met schade aan het onderstel buitendienst gesteld.

STAR Locomotief V53 019 tijdens de belastingsproefrit in Wildervank. Foto H. Meester.

-

Diesellocomotief MaK Svetlana, nr. 12

De locomotief is gebouwd bij Machinenbau Kiel AG als type MaK 400C. De diesellocomotief komt als locomotief DL 1 in 1955 in dienst bij de Wittlager Kreisbahn te Minden Duitsland. Tot 1996 rijdt de locomotief bij de Wittlager Kreisbahn zowel goederen- als personentreinen. De STAR kan de locomotief eind jaren 90 kopen. Sinds januari 1999 is de locomotief in Stadskanaal aanwezig. In de loop der tijd krijgt de locomotief de naam "Svetlana". Met diverse tussen posen voor onderhoud en kleine revisies rijdt de locomotief vanaf de aanschaf tot heden. De MaK diesellocomotief wordt regelmatig ingezet voor het rijden van reizigerstrein op het STAR-traject.

De rode MaK locomotief van de STAR nadert de halte Bareveld tijdens de festiviteiten rond 100 jaar Assen - Stadskanaal / stoom in Groningen. Foto R. van Wissen, 19 juni 2005.

-

Diesellocomotief MaK nr. 14

STAR-diesellocomotief 14 is een locomotief van exact hetzelfde type als de al eerder aangeschafte locomotief 12, namelijk MaK-type 400C uit 1955. De locomotief is door de STAR primair aangekocht om ook in de toekomst het rijden met tenminste één zo'n machine mogelijk te houden, alhoewel het ook in de planning staat deze locomotief indien mogelijk rijvaardig te maken en in te zetten samen met de rode MaK. Wegens schade aan de tandwielkast dient de locomotief eerst een revisie te ondergaan. De revisie is in november 2011 gestart, en hier wordt nog hard aan gewerkt. De locomotief is momenteel nog niet rijvaardig.

Locomotief MaK nr. 14 staat met andere voertuigen op een zijspoor tijdens de opendag bij de STAR in 2008. Foto R. van Wissen, 20 september 2008.

-

Diesellocomotief Köf II BE D10 (3)

Deze locomotief is in 1995 gekocht van de Bentheimer Eisenbahn. De STAR zet de locomotief direct in voor lichte treinen en rangeerwerkzaamheden. Sinds 2002 is de dieselmotor van de locomotief kapot en wacht de locomotief op herstel. Wanneer dit herstel zal gaan plaats vinden, is momenteel niet duidelijk.

Locomotoren (Sik) 203, 204, 249, 250, 320 en 353

Voor het verrichten van rangeerwerkzaamheden en het rijden van lichte treinen beschikt de STAR over een 5-tal voormalige NS locomotoren met de nummers 204, 249, 250, 320 en 353. Na hun werkzame leven bij de NS hebben de meeste Sikken dienst gedaan bij Strukton. Nummer 250 bezit een kraan en is de enige Sik die momenteel niet dienstvaardig is. Sik nummer 320 is geen eigendom van de STAR maar in bruikleen afgestaan door een particulier.

Locomotor 320 op het emplacement van Veendam. Foto R. van Wissen 25 september 2006.

Locomotor 353 voor de voormalige Jonker loods op het emplacement van Veendam. Foto R. van Wissen, 19 juni 2005.

Sik nummer 204 behoort tot de eerste prototype-serie 201 - 212 van Sikken die aan de NS geleverd is. De Sik is gebouwd in 1934. Na haar carrière bij de NS is de Sik eind jaren 90 overgegaan naar Strukton. In augustus 1999 komt de Sik aan bij de STAR in Veendam. Sindsdien is deze Sik ondergebracht bij de STAR, en is daar 'geadopteerd' door enkele medewerkers die hem zeer goed verzorgen. In de zomer van 2000 is de Sik in de originele groene kleurstelling geschilderd. Vanwege het bijzondere Nederlandse karakter van de locomotor krijgt de 204 eind 2004 de A-status in het Register Railgebonden Monumenten.

Sinds eind 2003 staat de 204 terzijde, in afwachting van groot motoronderhoud en herstel van enkele kleinere defecten. Hier is eind juni 2008 mee begonnen. De opknapbeurt van de 204 omvat het onderhoud aan het remwerk en de dieselmotor (inclusief nieuwe pakkingen), het verwijderen van enkele 'moderne' onderdelen, het blank maken van het houtwerk, het conserveren van huiven, machinistenhuis en accubak en tot slot een schilderbeurt. Na een proefrit op 10 september 2008 is de 204 op 16 september 2008 weer in dienst gekomen. Op de 20 september tijdens de opendag wordt de locomotor aan het publiek voorgesteld. De STAR-medewerkers laten de locomotor geen moment onbeheerd en ieder spatje vuil wordt direct met de poetsdoek verwijderd.

Fraai gerestaureerde sik 204 langs het perron van station Stadskanaal. De locomotief staat klaar voor vertrek voor de race de train wedstrijd voor kinderen tijdens de opendag van de STAR. Foto R. van Wissen, 20 september 2008.

-

In 2022 komt de STAR in het bezit van locomotor 203. De oudste nog aanwezige Sik in Nederland. Op 19 augustus 2022 vertrekt de locomotor bij Steinweg Handelsveem in Rotterdam. Het is de bedoeling dat de sik bij de STAR volledige gerestaureerd wordt.

Locomotief 609

In 2008 neemt de STAR van aannemer Strukton de rangeerlocomotief met de naam "Riek" over. Bij Strukton draagt de locomotief het nummer 300609. Achter deze locomotief gaat NS-locomotief 609 schuil. De 3-assige locomotief beschikt over een dieselelektrische aandrijving. Op 30 juli 2008 wordt de locomotief vanuit Roosendaal per vrachtauto naar het RSCG in Veendam getransporteerd. Daar wordt de locomotief op de rails gezet. Vanaf het RSCG wordt de nieuwe aanwinst door STAR-locomotief V53 019 naar haar nieuwe onderkomen in Stadskanaal gebracht. De locomotief bezit bij de overdracht haar compleet gele Strukton uiterlijk. Hoewel de verf gedeeltelijk verdwenen is onder een laag graffiti.

De nieuwe STAR locomotief rijdt van de vrachtwagen de sporen van het RSCG op. Foto H. Meester, 30 juli 2008.

Locomotief 300609 staat voor de locomotievenloods tentoongesteld tijdens de opendag van de STAR. Foto R. van Wissen, 20 september 2008.

In 2009 is de restauratie een eind op gang. De locomotief heeft inmiddels een donker groen jasje gekregen. Het onderstel en de bufferbalk zijn rood geschilderd. Dan slaat het noodlot toe. Bij de brand in de loods van de STAR op 27 augustus 2009 raakt de locomotief en de dieselmotor beschadigd. Hoewel de locomotief er in december 2010 nog glimmend bijstaat, krijgt de locomotief geen prioriteit om hersteld te worden. De locomotief wordt geconserveerd opgeslagen. Daarna wordt het stil en zijn er geen actuele plannen om iets met de locomotief te gaan doen.

Locomotief 609 staat voor onderhoud in de werkplaats. Het onderstel is rood geverfd en de opbouw is getooid in donker groen. Foto R. van Wissen, 30 december 2010.

-

Locomotief 2278

Voor het trekken van diverse treinen krijgt de STAR in september 2012 de beschikking over locomotief 2278. Dit type locomotief kwam vroeger vaak in het noorden. De locomotief is geschilderd in de grijs / gele outfit, die de laatste decennia gebruikelijk was bij de Nederlandse Spoorwegen. Na de diverse omzwervingen bij diverse bedrijven kon de STAR de locomotief in 2012 kopen.

Rijtuigen

Diverse rijtuigen

Voor het rijden van reizigerstreinen beschikt de STAR over diverse type rijtuigen. Van rijtuigen die hun oorsprong hebben bij locale spoorlijnen tot rijtuigen die uit de intercity dienst afkomstig zijn. Alle rijtuigen hebben een buitenlandse oorsprong.

Rode MaK locomotief met een trein bestaande uit verschillende STAR rijtuigen. Foto R. van Wissen, 19 juni 2005.

-

De STAR bezit ook enkele lange 4-assige sneltreinrijtuigen van Duitse oorsprong. Deze passen niet in het karakter van de museumlijn. In de materiaalvisie van 2010 staat dat de STAR deze rijtuigen gaat afstoten.

Württembergers

Van de WAB (Westfälische Almetalbahn) in Altenbeken te Duitsland worden in 2006 5 rijtuigen van type Württemberger overgeomen. De 2-assige rijtuigen stammen uit het begin van de 20e eeuw. Ze zijn gebouwd voor de spoorwegen in Baden - Württemberg in Duitsland. In de jaren 50 van de 20e eeuw zijn de rijtuigen gemoderniseerd. Daarna hebben de rijtuigen bij de Mindener Kreisbahnen (MKB) gereden. Eind jaren 90 komen de rijtuigen bij de WAB. De WAB brengt de rijtuigen weer terug in de oorspronkelijke uitvoering. Eind september 2006 komen de rijtuigen aan in Stadskanaal.

Bijzondere ritten

Algemeen

Regelmatig houdt de STAR bijzondere en speciale ritten. Diverse collega maatschappijen hebben de STAR bezocht. Ook materiaal van NS-Reizigers en Railion hebben een bezoek gebracht aan de STAR-spoorlijn.

NVBS rit

Elk jaar met Koninginnedag en vanaf 2014 Koningsdag houdt de NVBS (Nederlandse Vereniging van Belangstellenden in het Spoor- en tramwezen) een excursie met een bijzondere trein en vaak ook over een bijzondere route. Op zaterdag 29 april 2000 (een dag voor Koninginnedag) is gekozen voor het groene NoordNed DH2-stel 3222, met als route Groningen - Zuidbroek - Veendam - Stadskanaal - Nieuw-Buinen en terug.

Blauwe Engel, DE41

Op zondag 24 september 2000 komt de Blauwe Engel van het Spoorwegmuseum, DE1 motorwagen 41, naar het noorden van het land voor filmopnames. Voor opnames van de film Discovery of Heaven (De ontdekking van de hemel) van Harry Mulisch wordt de spoorlijn van de STAR bezocht, waarbij in Musselkanaal opnames worden gemaakt. De filmploeg zocht een kaal stationnetje met een uitgestrekt landschap. De opnames zijn op maandag 25 september 2000. Het treinstel wordt daartoe zondagmiddag overgebracht naar het noorden en keert maandagmiddag weer terug.

Goederenwagens

Op zondag 13 mei 2001 brengen de museumlocomotieven 1211 en 1501 van de Werkgroep 1501 hun voormalige opslagwagen (Gbs) naar de STAR, en namen daarbij ook de aan de STAR langdurig in bruikleen gegeven VAM-wagen, koelwagen en kraanwagen van het Nederlands Spoorwegmuseum mee. Bovendien liepen de oude E-locs 1142 en 1144 in opzending mee, om op deze wijze van de Watergraafsmeer op de Kijfhoek te belanden. Al met al dus een imponerende sleep materieel, die voor de afwisseling ook nog eens vanaf Onnen wordt getrokken door ACTS-dieselloc 6704.

Koningin bezoekt STAR

Op 30 augustus 2002 bezoekt Koningin Beatrix de STAR in Stadskanaal.

Speciale goederentrein

In de avond van vrijdag 20 september 2002 arriveert, achter de van de Belgische Spoorwegen gehuurde ACTS-dieselloc 6237, een rode postwagen bij de STAR. Deze is die middag door de losse locs van de Schwarze Pumpe-vuiltrein uit Hengelo opgepikt en aansluitend naar Onnen gebracht, waarna de 6237, die gastlocomotief op de Open Dagen van 2002 is, de wagen meenam naar Stadskanaal. Deze wagen is echter niet zomaar een nieuwe aanwinst, maar zat stampvol met DE2-onderdelen die door NedTrain Hengelo aan de STAR zijn geschonken. Helaas zijn de treinstellen zelf uiteindelijk door Syntus niet verkocht aan de STAR, maar zijn het karkas van de 164 en de deels uitgebrande 180 aan de HIJSM verkocht, en is de rijvaardige 186 bij een eigen werkgroep van Syntus ondergebracht. Omdat dit alles geen 100% zekerheid bood dat de postwagen definitief in Stadskanaal zou blijven, wordt al snel besloten om een klein fotoritje naar Nieuw-Buinen te houden met deze wagen. Uiteraard vindt de rit plaats op een rijdag. Hiervoor wordt donderdag 24 oktober 2002 uitgekozen. De samenstelling van de trein is Sik 353 + H-post 019 + VAM-wagen + VTG-ketelwagen.

Open dagen STAR, september 2002

Op 21 en 22 september 2002 zijn weer de jaarlijkse STAR Open Dagen, waarbij dit jaar als gast ACTS komt met een gehuurde Belgische diesellocomotief. De geplande 'Class 66' van de nieuwe vervoerder ERS kan helaas niet komen, evenals de Plan U van NS Reizigers die al jaren op het verlanglijstje staat. De personendienst wordt dan ook in eerste instantie verzorgd door stoomlocomotief Anna en de MaK-diesellocomotief, met de 62'er van ACTS voor de extra's. Helaas krijgt de MaK in de loop van de zaterdag een warmloper, en wordt stoomlocomotief Emma (die provisorisch hersteld is van eerdere schade maar zich zeer goed hield) ook in de reizigersdienst gezet. De zondag wordt dan ook een waar stoomfestijn, met zowel de Emma als de Anna voor personentreinen en wederom de ACTS-diesel voor de extra treinen. Helaas sneuvelen door het defect raken van de MaK wel de extra fotogoederentreinen.

Nieuwe goederenwagens

Op 9 mei 2004 worden drie schuifwandwagens (ex-NT Haarlem) bezorgd bij de STAR. Deze keer niet in een groot transport, maar wel met een bijzondere trekkracht: de groene plan V nummer 419. Hiertoe is het stel voorzien van een zgn. sleepkoppeling, die het mogelijk maakt buffermaterieel met normale schroefkoppeling te koppelen met materieel voorzien van een Scharfenbergkoppeling. De reis ging tot aan Onnen achter de 419, daarna wordt de boel omgerangeerd en sleept de ACTS 5811 de drie wagens en de plan V naar Veendam.

Pinksterritten 2004

Tijdens de Pinksterdagen van 2004 rijdt de STAR weer met reizigerstreinen op het traject Veendam - Zuidbroek, dit jaar zelfs voor het eerst op beide Pinksterdagen. Omdat stoomlocomotief Emma nog in revisie is en de diesellocs niet op de hoofdbaan zijn toegelaten wordt een beroep gedaan op Syntus, die op zaterdag 29 mei 2004 met een Lint-treinstel naar het noorden komt. Vanuit Winterswijk wordt het treinstel naar Onnen gesleept. Vanuit Onnen rijdt het treinstel op eigen kracht naar Stadskanaal.

Open dagen STAR, september 2004

In september 2004 vinden weer de jaarlijkse STAR Open Dagen plaats. Dit jaar is de SSN uit Rotterdam te gast met hun loc 23 023 (in plaats van de beoogde SSN 65 018, die met een technisch probleem kampt). Ook de noordelijke vervoerder NoordNed is met een Wadloper gekomen. Omdat de uitgelopen revisie van stoomlocomotief Emma nog niet is afgerond, evenals de revisie van de cilinderkoppen van de MaK-dieselloc, kunnen van de STAR slechts de rode Deutz-dieselloc 19 en twee Sikken worden ingezet.

Naamgeving Arriva treinstel 604, 18 april 2022

Op Tweede Paasdag 2022 komt Arriva treinstel 604 type WINK naar Stadskanaal. Op het emplacement van de STAR in Stadskanaal krijgt het treinstel onder toeziend oog van Fleur Gräper (Gedeputeerde van de provincie Groningen), Pieter Hofstra (Voorzitter STAR) en Jieske Hollander (Regiodirecteur Arriva Nederland) de naam "Museumspoorlijn STAR". Naast de naam aan de buitenkant zijn er ook de binnenkant van het treinstel foto's en reclame uitingen van de STAR aangebracht.

Race The Train

Vanaf 1998 wordt ieder jaar het evenement "Race The Train" georganiseerd. Hardlopers moeten het daarbij opnemen tegen een stoomtrein op het traject Stadskanaal - Musselkanaal en terug. De loopafstand bedraagt 18,5 kilometer. Bedoeling is dat de lopers eerder terug zijn in Stadskanaal dan de trein. De trein vertrekt 10 minuten na de start van de lopers uit Stadskanaal. De eerste jaren vindt het evenement plaats tijdens het STAR weekend in september. Vanaf 2009 is het evenement losgekoppeld van de opendagen in september en verplaatst naar het voorjaar. In de loop der jaren wordt het parcours van de lopers regelmatig aangepast. De eerste jaren lopen de deelnemers grotendeels over onverharde paden langs het spoor. In de laatste edities gaat het voor 70% over geasfalteerde paden en is de afstand 20 kilometer geworden.

1998, eerste keer, 19 september

Locomotief Anna heeft de eer om de tractie te verzorgen van het eerste Race The Train evenement. In totaal doen de eerste keer 235 hardlopers mee. 25 lopers komen eerder in Stadskanaal aan dan de trein.

1999, 2e editie, 18 september

Wederom verzorgt stoomlocomotief Anna de tractie voor het evenement Race The Train.

2000, 3e editie, 16 september

-

2001, 4e editie, 15 september

-

2002, 5e editie, 21 september

Voor het eerst wordt er een jeugdwedstrijd gehouden.

2003, 6e editie, 20 september

-

2004, 7e editie, 18 september

Gastlocomotief 23 023 van de SSN verzorgt de tractie. In totaal wisten 36 deelnemers van de stoomlocomotief te winnen.

2005, 8e editie, 17 september

Er is een speciale editie voor nordic walkers die in Musselkanaal starten.

2006, 9e editie, 23 september

Sinds dit jaar is de wedstrijd Race The Train onderdeel van het Univé Loopcircuit. De tractie wordt verzorgd door stoomlocomotief 23 023 van de SSN uit Rotterdam.

2007, 10e editie, 22 september

-

2008, 11e editie, 20 september

Locomotief TE 5933 verzorgt de tractie van de trein voor het Race The Train evenement. Voor kinderen er een kleinere afstand en verzorgt sik 204 de competitie.

Locomotief TE 5933 vertrekt naar Musselkanaal om de lopers van Race The Train te verslaan. Foto R. van Wissen, 20 september 2008.

-

2009, 12e editie, 18 april

Voor de eerste keer vindt het evenement plaats in het voorjaar. STAR stoomlocomotief T3 5933 verzorgt de tractie van de trein.

2010, 13e editie, 17 april

In 2010 is er vanwege de brand in het najaar van 2009 nog geen stoomlocomotief beschikbaar en wordt de tractie verzorgd door een diesellocomotief.

2011, 14e editie, 17 april

Van de 197 deelnemers winnen er 35 van de stoomtrein van de STAR. Winnaar is Jan Schuursma uit Sappermeer.