Gegevens station

Exploitatie

Geopend als station aan de spoorlijn Stadskanaal - Zuidbroek.

Gebouwen

Stationsgebouw

Stationsgebouw van het type NOLS 3e klasse. Het stationsgebouw is aanbesteed met bestek NOLS-34. Aan de zuidkant is een uitbouw met een platdak. Aan de noordkant zit de goederenloods. In 1922/23 breiden de spoorwegen het stationsgebouw enigszins uit.

In de zomer van 1926 haalt het station de krant, omdat op het perron tegen het gebouw aan een stokroos groeit met een hoogte van 3 meter. Een unicum in de plantenwereld. De goederenloods wordt eerder afgebroken dan de rest van het stationsgebouw. Op de plaats waar de loods zat, herinnert alleen een deur nog aan de goederenloods. Het stationsgebouw is in 1965 afgebroken.

Het stationsgebouw van Meeden-Muntendam bij km 18,384 van de spoorlijn Stadskanaal - Zuidbroek. Links is woning 14 nog te zien. Achter de bomen staat het nevengebouw. Collectie NVBS-Railverzamelingen, Foto R. Ankersmit, 12 april 1963.

-

Nevengebouw

Het nevengebouw is aanbesteed met bestek NOLS-34. Het nevengebouw staat ten zuiden van het stationsgebouw. Het nevengebouw is van het grote type zoals langs het gehele traject van Stadskanaal tot Zuidbroek is aan te treffen. Het nevengebouw staat er in 1963 in ieder geval nog. Inmiddels is het nevengebouw afgebroken, waarschijnlijk rond dezelfde tijd als het stationsgebouw.

Nevengebouw zoals dat bij het station Meeden - Muntendam wordt gebouwd. Tekening R. van Wissen.

Brugwachterswoning (nummer 14)

Aan de noordelijke kant van de brug over het Meedenerdiep, direct aan het begin van het emplacement en langs het spoor staat brugwachterswoning nummer 14. De brugwachter in deze woning bedient de brug over het Meedenerdiep. De woning behoort tot bestek NOLS-36. Het adres van de woning is Duurkenakker 6. In 1971 wordt de woning afgebroken.

De voormalige draaibrug over het Meedenerdiep bij km 18,2 van het baanvak Zuidbroek - Stadskanaal. De brug is in 1963 al omgebouwd tot vaste brug, met hergebruik van delen van de draaibrug. Links de voormalige brugwachterswoning 14. Collectie NVBS-Railverzamelingen, Foto R. Ankersmit, 12 april 1963.

-

Emplacement

Emplacement Meeden - Muntendam in 1910.

Station Meeden - Muntendam heeft bij de opening in 1910 een eenvoudig emplacement zonder 2e perron voor het passeren van reizigerstreinen. In het goederenemplacement is wel een gelegenheid gemaakt voor het omlopen van de locomotief. De stationschef kan centraal de beide uitrijseinen met handels bedienen. Het uitrijsein aan de zijde Veendam is gekoppeld met de beweegbare brug over het Meedenerdiep.

Emplacement Meeden - Muntendam in 1912 met loods.

In 1912 wordt er een loods aan de losweg gebouwd voor het opslaan van goederen. Op 21 juni 1912 besteden de Staatsspoorwegen onderhands het wijzigen van de los- en laadplaats, sporen en wissels aan. Het emplacement is na de Tweede Wereldoorlog steeds beperkter geworden. Het overloopwissel aan de kant van Stadskanaal wordt weggesaneerd en ook het kopspoor aan de kant van Zuidbroek verdwijnt.

Aan het begin van de los- en laadweg heeft een particuliere loods gestaan.

Na de officiële sluiting van het goederenvervoer in 1966 blijft er een losspoor liggen. Het spoor is in te rijden vanuit de richting Veendam. Dit inmiddels overwoekerde spoor breekt de NS in 1976 op.

In de loop der tijd wordt de overweg voorzien van een AHOB installatie.

Spoorweghaven (niet gerealiseerd)

Op 6 oktober 1900 ontvangt de minister van Waterstaat en Handel een verzoek van de gemeenteraad van Muntendam voor de aanleg van een spoorweghaven bij het station. De gemeente verwacht veel vervoer van Dollardslip voor de landerijen in de omgeving. De aardappelmeel- en siroopfabriek van de firma Meihuizen en firma Boon en Co. kunnen hun producten per trein afvoeren. Het transport tussen de fabrieken en het station kan dan per boot plaats vinden. De beide firma's exporteren hun producten richting Londen en Manchester. De gemeente heeft reeds eerder een verzoek ingediend bij de directeur van de NOLS, maar die heeft negatief gereageerd. In 1902 doet de gemeenteraad van Muntendam weer een poging om de NOLS te bewegen om een los- en laadplaats aan te leggen langs het Meedendiep. De directie van de NOLS en de Raad van Toezicht op de Spoorwegdiensten zien beide geen heil in dit plan. Extra vervoer is hier niet te verwachten.

Brug Meedenerdiep

Vlak voor het station Meeden - Muntendam aan de kant van Veendam ligt een dubbelsporige draaibrug over het Meedenerdiep. De onderbouw van de brug is aanbesteed met bestek NOLS-36. De bovenbouw is aanbesteed met bestek NOLS-38. De oorspronkelijke brug heeft net als de draaibrug in Veendam een grote metalen schild met de tekst "anno 1909". In 1944 wordt de brug beschadigd door militaire activiteiten.

Het draaibare gedeelte van de spoorbrug wordt vervangen door een simpele metalen enkelsporige overspanning. Deze overspanning kan niet meer draaien. Alleen in de westelijke overspanning zit een brug. Het vaste gedeelte aan de noordkant blijft intact, evenals de stenen constructie waar de brug op rust. In 1976 vervangt de NS de spoorbrug door een aarden dam. Bij de spoorbrug staat brugwachterswoning 14.

Gezicht op de tijdens de oorlog vernielde, maar inmiddels gedeeltelijk herstelde spoorbrug over het Meedenerdiep te Muntendam. Op de achtergrond het stations- en nevengebouw van Meeden - Muntendam. Foto J.H. Martelhoff, Collectie Het Utrechts Archief, Catalogusnummer 159034, april 1946.

Gezicht op de gerepareerde brug gezien vanuit het westen. Aan de linkerkant ligt nog een restant van de oude brug. Foto J.H. Martelhoff, Collectie Het Utrechts Archief, Catalogusnummer 159033, april 1946.

Personeel

Op het station van Meeden - Muntendam hebben meerdere mensen gewerkt. Hieronder staat een overzicht van diverse personen en functies zover bij de auteur bekend, gebaseerd op de overzichten uit "Het Utrechts Archief" en publicaties in kranten en boeken. Het overzicht is niet compleet en zal waar mogelijk worden aangevuld. De personen zijn ingedeeld naar de laatste functie die ze op het station Meeden - Muntendam hebben vervuld.

Gegevens plaats

Algemeen

De geschiedenis van Muntendam begint eerder dan de omliggende dorpen zoals Veendam en Zuidbroek. De eerste vermelding van Muntendam dateert uit 1391. Muntendam ligt op de uitlopers van de Drentse Hondsrug. Na de inbraak van de Dollard in de 15e eeuw raakt de bewoning geconcentreerd rond een natuurlijke zandhoogte, waar de mensen zich kunnen vestigen. Het omliggende gebied bestaat uit uitgestrekte veenmoerassen. Pas tijdens de ontginning van de venen in de 18e en 19e eeuw verandert dit en zijn ook de omliggende gebieden bewoonbaar.

De Muntendammers staan bekend om hun handelsgeest. In de noordelijke provincies trekken zij de dorpen langs met allerhande koopwaar. Vooral bokking, citrusvruchten en borstels zijn producten die Muntendammers verkopen. Om de producten te vervoeren wordt gebruik gemaakt van de handkar en de hondenwagen. Vanwege de wijdverbreide armoede en de sociale misstanden worden de inwoners van Muntendam in de omliggende dorpen vroeger niet altijd respectvol bejegend. Binnen de hechte dorpsgemeenschap gold het daarentegen als onbehoorlijk plaatsgenoten te discrimineren. Deze kenmerkende plaatselijke cultuur is tot op heden merkbaar. Muntendam staat bekend als 'het roodste dorp van Nederland', vanwege het grote aantal stemmen dat wordt uitgebracht op de Partij van de Arbeid en andere linkse partijen.

De plaats Meeden is gesticht in 1391 en ligt oorspronkelijk noordelijker dan nu het geval is. Dit komt mede doordat de vroegere bewoners last hebben van het wassende water van de Dollard. Het huidige dorp heeft bijna 2000. In het dorp staan enkele Oldambster woonboerderijen en renteniershuizen, wat duidt dat het dorp in een rijk gebied gelegen is.

Het station ligt tussen de plaatsen Meeden en Muntendam in. Oorspronkelijk zou het station alleen de naam Muntendam krijgen. In mei 1910 doet de gemeente Meeden een verzoek bij de NOLS om ook de naam van deze gemeente toe te voegen aan de naam van het station. De NOLS en de Raad van Toezicht op de Spoorwegen zijn het hier mee eens. De NOLS verandert de naam in Meeden Muntendam. De gemeente Muntendam is het met deze gang van zaken niet eens en wil op z'n minst de naam Muntendam als eerste genoemd hebben. Het protest van de gemeente Muntendam vindt echter geen gehoor bij de diverse instanties.

Rond het station is nauwelijks spraken van bebouwing. Door de slechte ligging van het station ten opzichte van de bewoning, wordt het station eerder dan de andere stations aan de lijn Zuidbroek - Stadskanaal gesloten.

De straat waar aan het station ligt, krijgt de naam Stationsstraat. De straat kent twee huisnummers. Een voor het station en een voor de op de eerste etage wonende stationschef. Na het afbreken van het station vervalt ook de naam Stationsstraat.

Nadat de provincie Groningen en gemeenten Groningen en Veendam actief bezig zijn om de spoorlijn (Groningen) - Zuidbroek - Veendam ter heropenen voor reizigersvervoer mengt ook de gemeente Menterwolde zich in september 2006 in de discussie. Menterwolde wil aan de spoorlijn ook het station Muntendam weer heropenen. Van dit station kunnen de bewoners van Muntendam, Meeden en Westerlee gebruik gaan maken.

Bestuur

Meeden en Muntendam zijn tot 1990 een zelfstandige gemeenten. Op 1 januari 1990 fuseert Muntendam, Meeden en een deel van Tripscompagnie en Borgercompagnie en de gemeente Oosterbroek. De nieuwe gemeente droeg aanvankelijk de naam Oosterbroek. Een jaar later koos de gemeenteraad voor de naam Menterwolde. Het gemeentehuis van Menterwolde staat in Muntendam. Op 1 januari 2018 gaat Menterwolde samen met Hoogezand - Sappermeer en Slochteren op in de gemeente Midden-Groningen. De gemeente Muntendam heeft onderstaande burgemeesters gehad:

De gemeente Menterwolde heeft onderstaande burgemeesters gehad:

Voorzieningen

Hotel stationskoffiehuis "L. Reinders"

In de buurt van het station laat de heer L. Reinders een hotel bouwen voor de treinreizigers (voor 1914). De heer Reinders is voor die tijd tolpachter van het tolhuis Meeden - Muntendam. In 1938 is het stationskoffiehuis nog in bezit van de heer Reinders. Het gebouw is vandaag de dag nog steeds aanwezig.

Het stationskoffiehuis "L. Reinders" in de eerste jaren na de opening. Ansichtkaart uitgegeven door K. Frans te Meeden. Ansichtkaart is afgestempeld in 1921.

Het voormalige stationskoffiehuis in de nabijheid van het station van Meeden - Muntendam. Foto R. van Wissen, jaren 80 van de 20e eeuw.