Gegevens halte

Exploitatie

Geopend als halte aan de spoorlijn Zwolle - Stadskanaal.

Vanaf 6 oktober 1935 wordt het vervoer van stukgoederen uitgevoerd door de ATO-vrachtautodienst. Halen en brengen van stukgoederen kan bij Wed. G. Dobben (besteller te Valthe). Voor wagenladingen en vee blijft de halte geopend.

Gebouwen

Haltegebouw

Het haltegebouw is aanbesteed met bestek NOLS-25. Het haltegebouw is in de loop der tijd aan de zuid- en westkant voorzien van een witte plamuurlaag. De perronkant heeft nog het originele bakstenen uiterlijk. In 1912 zijn de schoorstenen verbeterd, omdat de bewoners klagen over een slechte trek in de rookkanalen.

Na de sluiting van de spoorlijn blijft het haltegebouw als woning behouden. Tot op de dag van vandaag is daar niets in veranderd. (zie ook Exloo).

Voormalig haltegebouw van Valthe in gebruik als woning. Foto R. van Wissen, 22 december 1985.

Straatzijde van het voormalig haltegebouw van Valthe. Foto R. van Wissen, 19 juni 2005.

Van de 3 haltegebouwen, die er in Drenthe nog staan (Weerdinge, Valthe en Exloo), is het haltegebouw van Valthe nog in de meest originele toestand. Het haltegebouw staat derhalve op de lijst van Stichting Industrieel Erfgoed Noord-Nederland (SIEN-N). Deze stichting wil het haltegebouw voor het nageslacht bewaren.

Zuidelijk van het haltegebouw hebben de bewoners van het haltegebouw een dubbele garage gebouwd. Qua uiterlijk en kleurstelling is de garage aangepast aan het haltegebouw. In de jaren 80 en 90 van de 20e eeuw is het houtwerk wit geverfd. Anno 2005 zijn de lijsten en schotten donkergroen geverfd, wat het haltegebouw een warmere uitstraling geeft.

Privaatgebouw

Het privaatgebouw is aanbesteed met bestek NOLS-25. Het privaatgebouw is na het beëindigen van de treindienst niet direct afgebroken. Het heeft als schuurtje nog jaren lang naast het haltegebouw gestaan. Begin jaren 60 van de vorige eeuw is het privaatgebouw in slechte staat van onderhoud, maar in de originele vorm nog aanwezig. Inmiddels is het privaatgebouw afgebroken.

Tekening van het privaatgebouw zoals dat bij de halte Valthe heeft gestaan. Tekening R. van Wissen.

Het haltegebouw, de retirade en de restanten van het 1e perron van Valthe, bij km 81,996 van het in 1946 opgeheven baanvak Weerdinge - Buinen. De blikrichting is zuid. Collectie NVBS-Railverzamelingen, Foto R. Ankersmit, 5 maart 1961.

-

Bergplaats voor ploeggereedschap

In 1906 wordt een bergplaats voor ploeggereedschap nabij het haltegebouw geplaatst. Deze bergplaats is inmiddels afgebroken.

Goederenbergplaats

Rond 1913 wordt aan de zijde van Weerdinge vlak naast het haltegebouw een losstaande houten goederenbergplaats gebouwd. De goederenbergplaats is 9 meter lang en heeft een diepte van 5,75 meter. De goederenbergplaats heeft een schuindak voorzien van dakpannen. Aan zowel de perronzijde als de straatzijde van de goederenbergplaats bevindt zich een schuifdeur. Naast de schuifdeur zitten 2 kleine raampjes. Ook aan de kopse kanten van het gebouw zitten raampjes om te zorgen voor de nodige lichtinval. De goederenbergplaats vervangt een oude wagenbak zonder wielen, die tot die tijd op het perron heeft gestaan voor het opslaan van goederen. Inmiddels is de goederenbergplaats afgebroken.

Woning ploegbaas

In 1926 kopen de Staatsspoorwegen een huis in Valthe voor de ploegbaas. Welk huis dit precies is, is niet bekend bij de auteur. Wie weet hier meer van?

Emplacement

Het emplacement telt bij de opening naast het doorgaande spoor één losspoor met laad- en losweg, waarop in totaal 8 stuks 2-assige goederenwagens kunnen staan. Dit losspoor bevindt zich aan de zuidkant van het emplacement. Tijdens de oogstcampagnes wordt al in het eerste jaar duidelijk dat dit te kort is om het transport van de oogst snel en ordentelijk af te handelen. De goederenwagens, die met vooral aardappels worden geladen, moeten soms ook in Weerdinge en Exloo worden opgesteld wegens plaatsgebrek in Valthe. Naast de afvoer van aardappelen worden er ook veel goederenwagens met turf geladen.

Het emplacement van Valthe kent in de eerste jaren dan ook de nodige uitbreidingen. Als eerste wordt het losspoor voorzien van een tweede wissel, zodat de locomotief kan omlopen. Daarna komt er een tweede spoor met perron zodat treinen elkaar kunnen kruisen. Later vinden er verdere uitbreidingen plaats aan de lossporen en worden ook de beide perronsporen verlengd. Deze verlengingen houden echter wel in dat de kruising met de hoofdstraat moet worden voorzien van 2 sporen. Het wissel komt aan de overkant van de Hoofdstraat richting Exloo te liggen. De haltechef kan met een bedieningstoestel op het perron voor het haltegebouw de spoorbomen voor de Hoofdstraat bedienen. Deze overweg wordt in 1936 voorzien van stoplantaarns met elektrische verlichting.

Langs de losweg aan de zuidkant van de halte staan een aantal loodsen van particuliere die zich bezig houden met de handel.

Na het beëindigen van de treindienst is het emplacement opgebroken. De rand van het voormalige perron blijft echter nog jaren lang zichtbaar in het landschap. Wel groeien er midden op perron een aantal bomen.

Spoorweghaven (niet gerealiseerd)

In het concept bouwprogramma van 1900 is sprake van een spoorweghaven tussen Weerdinge en Valthe. Aan het kanaal van Odoorn naar Weerdingerveen voorziet de NOLS een faciliteit voor de overslag van goederen. Deze spoorweghaven is uiteindelijk niet gerealiseerd.

Om de afvoer van turf uit de streek rond Valthermond te versnellen ontstaan er in de jaren 10 van de vorige eeuw plannen om een kanaal te graven naar de halte van Valthe. In Valthe moet een spoorweghaven komen om de turf snel in spoorwagons te kunnen laden. Gelijktijdig beginnen de steenkoolmijnen in Limburg met de grootschalige productie van steenkool. De vraag naar turf als brandstof vermindert snel. Nederland stapt massaal over op steenkool. De recessie in de turfindustrie heeft het plan voor een spoorweghaven van tafel geveegd.

Personeel

Op de halte Valthe hebben meerdere mensen gewerkt. Hieronder staat een overzicht van diverse personen en functies zover bij de auteur bekend, gebaseerd op de overzichten uit Het Utrechts Archief en publicaties in kranten en boeken. Het overzicht is niet compleet en zal waar mogelijk worden aangevuld. De personen zijn ingedeeld naar de laatste functie die ze op de halte hebben vervuld.

Gegevens plaats

Algemeen

De plaats Valthe is gelegen op de rand van de Hondsrug. Vanuit Valthe heeft men een wijds uitzicht over de veenvlakten. De bevolking bestaat voor een groot deel uit agrariërs. Bij een rondgang door het dorp valt het grote aantal boerderijen dan ook al gelijk op.

Valthe is het kleinste van de drie 'zanddorpen' (dorpen op de zandgronden) waaruit de kerspel Odoorn tot de veenontginning bestond. Tot de 17e eeuw ligt bij het dorp de Valtherschans, die deel uitmaakt van de verdedigingslinie van de Nederlanden tegen o.a. Bommen Berend, de bisschop van Münster. Tussen 1811 en 1835 is het de hoofdplaats van de gemeente Odoorn, waar zich toen ook het Gemeentehuis en de woning van de Burgemeester bevinden.

Stootblok op het plein genaamd "Het perron" nabij het haltegebouw van Valthe. Foto R. van Wissen, 19 juni 2005.

Overweg in de Hoofdstraat op de plaats waar vroeger het spoor liep en ook een overweg aanwezig was. In de straat is een klein stukje spoor aangebracht. Foto R. van Wissen, 26 juni 2021.

Om aandacht aan de spoorse geschiedenis te schenken heeft de gemeente Odoorn, waaronder Valthe valt, de omgeving van het haltegebouw aangepast en geaccentueerd met spoorse kenmerken. Lange tijd is men voornemens geweest om (een deel van) de oude perron overkapping van Zwolle op een plein nabij het haltegebouw te plaatsen. Vanwege de slechte staat van de kap heeft men hier vanaf gezien. Langs het haltegebouw heeft men een tegelpadmozaïek in de vorm van rail en bielsen aangelegd. Dit pad eindigt op het plein ('t Perron) bij een echt stootblok.

In 2017 wordt als burgerinitiatief begonnen om de spoorse kenmerken nog beter zichtbaar te maken. Er komt een echt stukje spoor van 9 meter land op de plaats waar vroeger de spoorwegovergang in de Hoofdstraat is geweest. Bij het spoor worden tweedehands spoorbomen en Andreas kruizen geplaatst om een echte spoorse sfeer te creëren. De waarschuwingslampen kunnen rood knipperen. De aandrijving is van Scheidt & Bachmann en niet de standaard AHOB die op de meeste overwegen is te vinden. Circa 40 inwoners van Valthe zijn vrijwillig bezig om alles te installeren. Met de opknapbeurt kan 't Perron weer een flinke tijd mee en uitgroeien tot een gezellig plein in Valthe. Uiteindelijk krijgt het burgerinitiatief een internationale prijs als bewijs van de toegevoegde waarde. Bij de overweg staat ook een informatiebord om bezoekers te vertellen waarom de overweg hier is geplaatst.

Kunstwerk op 't Perron ter ere van de voormalige NOLS-spoorlijn. Foto R. van Wissen, 26 juni 2021.

-

Bestuur

Valthe maakt onderdeel uit van de gemeente Odoorn. Later fuseert de gemeente Odoorn met de gemeente Borger. Het gemeentehuis staat in Exloo. Zie voor meer informatie halte Exloo.

Voorzieningen

Stationskoffiehuis "J. Davids"

Op 26 januari 1907 besteedt de heer J. Davids de bouw van een koffiehuis nabij de halte Valthe aan. De opdracht gaat naar de laagste aanbieder de Gebr. Benus uit Musselkanaal voor NLG. 2.575,00. Na de bouw van het gebouw zal de exploitatie zijn gestart.

Op 12 oktober 1925 verkoopt de heer Davids zijn koffiehuis aan de hoogste bieder. De overdracht kan op 1 november 1925 plaats vinden. De grond rond het gebouw en bijbehorende schuren heeft een oppervlakte van 0,3450 hectare. De koper is de heer C. Klein uit Valthermond die het geheel voor NLG. 3.300,00 in bezit krijgt. De heer klein exploiteert een café in het gebouw. Waarschijnlijk wordt de exploitatie later overgenomen door Van der Veen.

De auteur gaat er vanuit dat in het gebouw van dit stationskoffiehuis nu restaurant "Schuttershof" is gevestigd. De auteur weet het echter niet zeker en roept mensen op die meer weten om te reageren.

Restaurant "Schuttershof" schuin tegenover de voormalige halte. Foto R. van Wissen, 19 juni 2005.

-

Stationskoffiehuis 'L. Vos', later hotel 'Ven'ta' en 'Valthe', Grand Café 'Het Perron'

In de nabijheid van de halte aan de Hoofdstraat (hoek Stationsstraat) exploiteert de heer Lucas Vos eveneens een stationskoffiehuis. De heer Vos komt oorspronkelijk uit Valtherveen waar hij op 20 april 1872 is geboren. Dit stationskoffiehuis opent rond de start van de exploitatie van de spoorlijn Coevorden - Stadskanaal. Op 4 juli 1907 bij het bezoek van Koningin Wilhelmina aan Valthe richt de heer Vos zijn tuin in als tribune en is er tevens een feesttent.

Stationskoffiehuis L. Vos te Valthe. Ansichtkaart.

Hotel 'Valthe'. Foto R. van Wissen, 19 juni 2005.

Oorspronkelijk is het stationskoffiehuis ondergebracht in een bestaande boerderij. Een bord boven de deur met de tekst "Stationskoffiehuis" moet de reizigers op het etablissement wijzen. Later vindt er nieuwbouw plaats en worden de horeca-activiteiten verder uitgebreid met een hotel. Dit hotel krijgt de naam "Ven'ta". Ven'ta betekent hotel op het platteland. Op 12 maart 1942 overlijdt de heer Vos.

Anderen nemen de exploitatie van het hotel over. Zo is het hotel in handen geweest van o.a. H. Dijkstra en A. Mulder. Anno 2019 is het pand nog steeds aanwezig en is nu in gebruik als hotel "Valthe". Aan de oostzijde is het gebouw uitgebreid. Tevens is het gebouw inmiddels wit geschilderd. In 2024 is in het gebouw Grand Café 'Het Perron' gevestigd. Als slogan gebruikt de uitbater van het Grand Café: 'Een perron met voor iedereen een ander eindstation’.